Fotosynthese – wat is dat ook alweer precies?
Een perfecte cyclus
We geven kooldioxide af en nemen zuurstof op. CO2 tegen O2 – een perfecte cyclus die ons voortdurend van verse ademlucht voorziet. Ook als het om andere afvalstoffen gaat, heeft de flora de nodige knowhow.
Groene lever
Via hun wortels nemen planten schadelijke stoffen op en verzamelen die in bladeren of stengels. Op de Filipijnen haalt een plantensoort bijvoorbeeld nikkel uit de grond. De Rinorea niccolifera groeit daar waar de aarde rijk is aan zware metalen; in de loop van de evolutie heeft zij zich dus genetisch aangepast. Planten zijn bovendien in staat om verontreinigde bodems van chemicaliën te ontdoen. Een voorbeeld: op een Amerikaanse stortplaats voor chemische wapens en industrieel afval reinigen populieren de grond.
Groene nier
Hoe planten vervuild water weer drinkbaar maken, wordt onder andere onderzocht aan de TU Berlijn. Hoornblad, duizendblad en waterpest filteren bijvoorbeeld gifstoffen, zware metalen en andere verontreinigingen uit meren, vijvers, rivieren en ook uit regenwater. De planten hebben geleerd schadelijke stoffen om te zetten – en gebruiken ze om te groeien.
Groene long
Vooral de (dagelijks afnemende!) regenwouden van Azië, Afrika en Zuid-Amerika, maar ook andere bossen werken als enorme filters die de lucht van stof, vuil en schadelijke deeltjes reinigen. Zonder bomen zouden we door de verkeers-, warmte- en industrie-uitstoot nauwelijks nog kunnen ademen. Wat parken en straatbomen voor een hele stad doen, kunnen kleinere planten in jouw woning en op de werkplek ook.
Ruimtevaartonderzoek
Deze ontdekking is niet nieuw. In maart 1788 was er bijvoorbeeld in München een toespraak te horen: „Liever het bederf van de lucht die wij inademen, haar schadelijkheid voor de gezondheid van de mensen, en de manier om die gemakkelijk en snel te verbeteren.” – „De zuiverste lucht stroomt uit de planten”, noteerde de auteur Karl von Eckartshausen. „Men weet bovendien dat planten de lucht reinigen.”
Dit werd 200 jaar later bewezen: de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA had jarenlang gezocht naar mogelijkheden om de ademlucht in ruimtestations te zuiveren. Daarbij ontdekte ze dat sommige planten daar bijzonder getalenteerd in zijn.
Natuurgeneeskunde
Om uit te leggen wat een kamerplant in het ruimtestation of in de woonkamer kan doen, maken we een korte wereldreis: Rond de aarde ontstaan rottingsgassen. Hun concentratie en samenstelling hangen af van de geografische ligging en de aard van de bodem. Het gaat bij de gassen voornamelijk om koolwaterstofverbindingen. Om gezond te kunnen groeien in hun omgeving, vormen planten enzymen die giftige stoffen afbreken.
Wat aanvankelijk een beschermingsfunctie was, veranderde in de loop van de evolutie in een nuttige functie. Planten winnen uit de afbraak van gifstoffen producten voor hun eigen stofwisseling (dus voedsel), de rest geven ze als zuurstof aan de omgeving af. Omdat rottingsgassen zeer verschillend zijn, hebben oorspronkelijk gelijke planten zich ontwikkeld tot ondersoorten die gifstoffen in verschillende intensiteit afbreken.
Kameronderhoud
Vervuilende of zelfs vergiftigende stoffen in onze binnenlucht komen vaak voor als koolwaterstofverbindingen – zoals de in de natuur voorkomende rottingsgassen. Wie binnen vrijer wil ademen, hoeft alleen maar de juiste planten in huis te halen. Ze blijken verbazingwekkende chemici te zijn die van de schadelijkste stoffen een veelheid aan nuttige maken. Soorten die aantoonbaar de lucht reinigen, komen meestal uit tropische en subtropische regenwoudgebieden. Daar liggen de wortels van veel planten slechts heel ondiep in de grond of steken ze zelfs de lucht in om naar voedingsstoffen te hengelen.
Bladwerk
De groene luchtzuivering verloopt via twee wegen: aan de onderzijde van de plantenbladeren bevinden zich huidmondjes, de zogenaamde stomata, die normaal gesproken CO2–O2-Dienen als uitwisseling. Schadelijke stoffen kunnen via deze openingen in het binnenste van de plant komen. Daar worden ze biochemisch afgebroken door enzymen. Daarbij ontstaan zuurstof en bovendien niet-giftige stofwisselingsproducten, die in de vorm van organische zuren, glucose enzovoort in de celwanden worden opgeslagen. Dat betekent: luchtzuiverende planten vergiftigen zichzelf niet, maar voeden zich met de schadelijke stoffen.
Wortelbehandeling
Veel effectiever is de opname van gifstoffen in het wortelgebied van de plant: bodembacteriën en door de haarwortels geproduceerde enzymen splitsen gifstoffen op in voedingsstoffen. Deze plantvoeding wordt als een galachtige massa door de wortel opgenomen. De NASA-studie toonde aan dat planten de binnenlucht ook zuiveren als hun bladeren volledig zijn verwijderd. Lucht moet echter bij de wortels kunnen komen – omdat dit in conventionele bloempotten wordt uitgesloten, hebben wij daarvoor het AIRY-systeem uitgevonden.
Pas op, plant?!
Wacht even! Zijn kamerplanten niet zelfs ongezond omdat er gemakkelijk schimmel op de potgrond ontstaat en dan schimmelsporen in de lucht terechtkomen? Dat gebeurt niet zolang je je planten goed verzorgt: gebruik alsjeblieft organische in plaats van chemische meststoffen en geef niet te veel water! Overigens bieden hydroculturen geen veilige bescherming: schimmel gedijt hier onopgemerkt.
Alleen een gezonde plant kan de binnenlucht optimaal reinigen! Wie te vaak te veel water geeft en schimmelsporen op de aarde ontdekt, raden wij aan om chemische middelen te laten liggen en te kiezen voor een thee die al in het rijk van de Inca's als geneesmiddel gold: twee volle theelepels van de binnenbast van de Lapacho-boom met 500 ml water aan de kook brengen, laten trekken en afkoelen, het aangetaste substraatoppervlak ermee besproeien – het schimmelwerende effect is binnen 48 uur zichtbaar.
De auteur: Peer-Arne Böttcher
Peer is oprichter van AIRY en enthousiast over het thema gezonde binnenlucht. Al vele jaren houdt hij zich intensief bezig met de wetenschappelijke basis en de technische mogelijkheden om onze ademlucht duurzaam te verbeteren – helemaal zonder chemie, filters of stroom.
